سوراخ لایه اوزون در سال جاری درمقایسه‌با سه دهه‌ی گذشته به کوچک‌ترین حد خود رسیده است و دانشمندان علت دقیق آن را نمی‌دانند.
سوراخ لایه اوزون امسال حالت غیرعادی دارد
معمولا در این فصل از سال، سوراخ لایه اوزون در جنوبگان به حداکثر اندازه‌ی خود می‌رسد. هنوز روزهای اول فصل است اما دانشمندان می‌گویند، این لایه امسال حالت غیرعادی دارد و شاید کوچک‌ترین مورد مشاهده‌شده طی سه دهه‌ی اخیر باشد.
مشاهدات اخیر سرویس نظارت بر اتمسفر کوپرنیک (CAMS)، یک سرویس تحت نظارت اتحادیه‌ی اروپا که به‌طور مداوم وضعیت اتمسفر را رصد می‌کند، نشان می‌دهد که سوراخ لایه اوزون سال جاری بر فراز جنوبگان، کوچک‌ترین سوراخ لایه اوزونی است که از اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ به بعد دیده شده است. به‌گزارش CAMS، در هفته‌ی گذشته، سوراخ این لایه رفتاری غیرمعمول داشته اما به‌طور کلی کوچک‌تر از حالت معمول بوده است.
منطقه نازک شدن لایه اوزون به آمریکای جنوبی نزدیک شده است
سوراخ لایه اوزون (به رنگ آبی) در تاریخ ۱۶ سپتامبر سال ۲۰۱۹
سوراخ لایه اوزون هر سال طی بهار جنوبگان بر فراز این منطقه تشکیل می‌شود (اواخر ماه اوت آغاز می‌شود و در دسامبر پایان می‌یابد). طی این زمان مقدار اوزون موجود در اتمسفری که بالای جنوبگان قرار دارد، می‌تواند تا ۶۰ درصد تخلیه شود. اگرچه طی چند روز و هفته‌ی اول فصل سوراخ لایه اوزون امسال، شکاف اتمسفر به شکل معمول خود باز نشده و اندازه‌ی این سوراخ کاملا کوچک‌تر از سوراخی است که به‌طور معمول طی این زمان از سال مشاهده می‌شود. از این گذشته، منطقه‌ی نازک شدن این لایه درست بالای قطب جنوب قرار نگرفته بلکه به آمریکای جنوبی نزدیک‌تر شده است. آنتی اینس، دانشمند ارشد CAMS می‌گوید:
امسال، ما دیدیم که سوراخ این لایه بسیار غیرعادی بود. این سوراخ نسبتا زود ایجاد شد. در آغاز سپتامبر، گرم شدن ناگهانی استراتوسفر گردباد قطبی سردی ایجاد کرد که موجب ایجاد سوراخ لایه اوزون شد.
براساس گزارش CAMS، استراتوسفر گرم‌تر منجر به تشکیل ابرهای استراتوسفری کمتری شد. این امر به نوبه‌ی خود باعث شد، ازون کمتری تخلیه شود. در همین حین، جهت غیرمعمول سوراخ به‌سمت آمریکای جنوبی به این معنا است که هوای سرشار از اوزون از خارج از گردباد می‌تواند به درون آن نفوذ کند و منجر به تشکیل سوراخ اوزون کوچک‌تری شود.
وجود منطقه نازک لایه اوزون به وسعت ۵ میلیون کیلومتر مربع
منطقه‌ی نازک شدن لایه اوزون در سال ۲۰۱۹ نسبت‌به سال‌های دیگر
به‌گزارش BBC، مشاهدات هفته‌ی اخیر CAMS نشان‌دهنده‌ی وجود منطقه‌ی نازکی به وسعت ۵ میلیون کیلومتر مربع است. در همین زمان از سال ۲۰۱۷، وسعت منطقه‌ی نازک شدن لایه اوزون به حدود ۲۰ میلیون کیلومتر مربع می‌رسید. طبق پیش‌بینی CAMS، این هفته هم سوراخ کوچک باقی خواهد ماند و هنوز در روندی قرار دارد که طی ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه باشد.
اوزون مولکول مهمی است که از زمین دربرابر تابش‌های فرابنفش خورشید محافظت می‌کند. اوزون اتمسفری در چرخه‌ی دائمی تولد و تخریبی قرار دارد که تحت شرایط طبیعی در وضعیت تعادل است. فعالیت‌های انسانی مانند انتشار هالوکربن‌ها این توازون را بر هم می‌زند و موجب تخریب لایه اوزونی می‌شود که در فاصله‌ی ۲۰ تا ۳۰ کیلومتری سطح زمین قرار دارد.
اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ و زمانی‌که دانشمندان متوجه وجود شکاف بزرگی در این لایه شدند، توجه جهان به لایه اوزون معطوف شد. این امر منجر به تصویب پروتکل مونترال در سال ۱۹۸۷ شد. جهان تلاش جمعی خود را برای کاهش انتشار هالوکربن‌های تخریب‌کننده‌ی اوزون به کار برد. این ترکیب‌ها به‌وسیله‌ی یخچال‌ها، مطبوع‌کننده‌های هوا، افشانه‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های پزشکی تولید می‌شدند.
لایه اوزون امسال ربطی به پروتکل مونترال ندارد
امروزه، پروتکل مونترال مشمول ۱۹۶ کشور امضاکننده است و به‌نظر می‌رسد این پروتکل نتیجه‌بخش بوده باشد. لایه اوزون هرچند به‌آهستگی ولی در حال ترمیم است. براساس گزارش سال گذشته‌ی سازمان ملل، انتظار می‌رود که این لایه طی حدود ۴۰ سال به سطح قبل از دهه‌ی ۱۹۸۰ بازگردد.
گفته می‌شود، سوراخ کوچک لایه اوزون امسال ربطی به پروتکل مونترال ندارد. ریچارد انگلن از CAMS می‌گوید:
این موضوع ارتباطی با پروتکل مونترال ندارد که طی آن سعی کردیم کلر و برم را در اتمسفر کاهش دهیم، زیرا آن‌ها هنوز در اتمسفر وجود دارند. این بیشتر مربوط به یک رویداد پویا است. برخی در زمینه‌ی ارتباط کاهش اندازه‌ی سوراخ این لایه و تغییرات اقلیمی پرسش می‌کنند اما در این مرحله نمی‌توانیم به‌سادگی به این پرسش پاسخ دهیم.
انگلن می‌گوید برای درک طبیعت این لایه امسال باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود. با همه‌ی این‌ها، ما باید به حمایت از پروتکل مونترال ادامه دهیم و از همکاری مداوم کشورهای مختلف جهان در این زمینه اطمینان حاصل کنیم. به‌عنوان مثال، سال گذشته دانشمندان شاهد افزایش مرموزی در انتشارات غیرمجاز CFC-11 بودند که بعدا مشخص شد منشا آن شرق چین است. دولت چین برای رعایت پروتکل مونترال با این موضوع برخورد کرد اما این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت نظارت زیست‌محیطی برای شناسایی متجاوزان احتمالی است. حفظ زمین دربرابر کسانی که می‌خواهند از آن سوء استفاده کنند، نیاز به مراقبت دائم دارد.
